Έχει εκτιμηθεί ότι η διατροφή μπορεί να εξηγήσει την αιτία πρόκλησης του 30% των περιπτώσεων εμφάνισης καρκίνου στις δυτικές χώρες και έως το 20% στις αναπτυσσόμενες χώρες. (1,2)

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αναφέρεται πως η διατροφή, η παχυσαρκία και η σωματική δραστηριότητα εμπλέκονται ανεξάρτητα και αλληλεπιδραστικά στην αιτιολογία της ανάπτυξης και της εξέλιξης του καρκίνου.

Πιο συγκεκριμένα, το υπερβάλλον βάρος και η παχυσαρκία αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του οισοφάγου, του παχέος εντέρου, του παγκρέατος, του ενδομητρίου και των νεφρών καθώς και του καρκίνου του μαστού μετά την εμμηνόπαυση.(12) Η παχυσαρκία μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα των οιστρογόνων σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, που έχουν συνήθως χαμηλά επίπεδα, αυξάνοντας κατά συνέπεια τον κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Τα οιστρογόνα συντίθεται στον λιπώδη ιστό, και οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που είναι παχύσαρκες έχουν υψηλότερα επίπεδα ενδογενών οιστρογόνων συγκριτικά με τις γυναίκες φυσιολογικού βάρους. (10) Η υπερβολική πρόσληψη ενέργειας, ο υψηλός δείκτης μάζας σώματος και η κεντρική παχυσαρκία αλλάζουν επίσης την έκκριση της ινσουλίνης και των παρόμοιων με την δράση της ινσουλίνης παραγόντων αύξησης, τα οποία θα μπορούσαν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου. (4,10)

Η τακτική σωματική δραστηριότητα μειώνει τον κίνδυνο πολλαπλών καρκίνων, καθώς επίσης επηρεάζει το ενεργειακό ισοζύγιο, βοηθώντας στη διατήρηση ενός υγιούς βάρους.(12)

Η μείωση της κατανάλωσης ποτών πλούσιων σε ζάχαρη (πχ. αναψυκτικά), πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για τον περιορισμό του κινδύνου για καρκίνο. (12) Η υψηλή κατανάλωση άλατος και αλατισμένων ή συντηρημένων τροφίμων σε άλμη όπως το κρέας, τα ψάρια και τα τουρσιά συνδέονται με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στομάχου. (1,2)

Η υψηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος καθώς και αλλαντικών, συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου.(12) Η περιεκτικότητα της δίαιτας σε λίπος ή η αλληλεπίδραση του λίπους, της πρωτεΐνης και των θερμίδων από το κρέας μπορεί να συσχετιστεί με τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.(11)

Η σχέση μεταξύ του λίπους από την διατροφή και του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου μπορεί να εξαρτηθεί από τον τύπο του λίπους που καταναλώνεται.(3) Οι επιδράσεις του κορεσμένου λίπους στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου μπορούν να διαφέρουν από εκείνες των ακόρεστων λιπαρών οξέων. Σημαντικό ρόλο παίζει και η πηγή του διατροφικού λίπους αφού για παράδειγμα η υψηλή κατανάλωση ζωικού λίπους έχει συσχετιστεί με έναν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη, ενώ το φυτικό λίπος δεν έχει τέτοια επίδραση. (1,11) Η έκκριση οξέος της χοληδόχου κύστεως αυξάνεται με την αύξηση λίπους από την διατροφή. Μια θεωρία για την συσχέτιση μεταξύ του διατροφικού λίπους και του καρκίνου του παχέος εντέρου προτείνει ότι η αύξηση των ελεύθερων λιπαρών οξέων και των χολικών οξέων στην περιοχή του παχέος εντέρου οδηγούν σε κυτταρική βλάβη ή σε αυξημένο κυτταρικό πολλαπλασιασμό (που είναι πιθανό να οδηγήσει σε σχηματισμό καρκίνου) (7)

Μετα-αναλύσεις έδειξαν μείωση κατά 12% του κινδύνου καρκίνου του μαστού με πρόσληψη διαιτητικών ινών, ιδιαίτερα σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. (9) Επίσης, υπάρχει μειωμένος κίνδυνος καρκίνου του παχέος εντέρου με αυξημένη ολική πρόσληψη ινών ημερησίως. Οι φυτικές ίνες επιδρούν προστατευτικά μέσω της δέσμευσης, της αραίωσης, ή του μειωμένου χρόνου διέλευσης των καρκινογόνων συστατικών καθώς μεταφέρονται μέσω του γαστρεντερικού σωλήνα. (5,6) Η προτεινόμενη ημερήσια πρόσληψη είναι 10g φυτικών ινών ανά 1000 kcal.

Σε αντίθεση με παλιότερους ισχυρισμούς, η αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και προϊόντων ολικής αλέσεως δεν είναι από μόνη της ιδιαίτερα ωφέλιμη για τη μείωση του κινδύνου για καρκίνο. Πάραυτα, η κατανάλωση αυτών αποτελεί βασικό στοιχείο μιας ισορροπημένης διατροφής και σημαντικό εργαλείο στην προσπάθεια απώλειας βάρους ή και διατήρησης του φυσιολογικού. (12)

Στοιχεία δείχνουν ότι η υψηλή κατανάλωση οινοπνευματωδών αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου της στοματικής κοιλότητας, του φάρυγγα, του λάρυγγα, του οισοφάγου και του ήπατος. Ο συνδυασμός του καπνίσματος με την κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει περαιτέρω τον κίνδυνο καρκίνου της στοματικής κοιλότητας, του φάρυγγα και του οισοφάγου. (1)

Ελπινίκη Βλαχοπούλου,

Φοιτήτρια Διατροφής Διαιτολογίας ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης

Βιβλιογραφία

1. W. T. (2003). Diet, nutrition and the prevention of chronic diseases. World Health Organization.
2. AlfCRWCR, F. (1997). Food, Nutrition and the Prevention of Cancer: a Global Perspective. American Institute for Cancer Research: Washington, DC.
3. Byes T, N. M. (2002). American Cancer Society guidelines on nutriotion and physical activity for cancer prevention: Reducing the risk of cancer with healthy food choices and physical activity. CA Cancer J Clin.
4. E., G. (2001). Insulin. insulin-like growth factors and colon cancer: a review of evidence. J Nutr.
5. JR, L. (2000). Is fiber protective against colon cancer? Where the research is leading us. Nutrition.
6. NCIUSNIoHI. (2004). Colorectal Cancer (PDQ 7): Prevention.
7. Newmark HL, W. M. (1984). Colon cancer and dietary fat, phosphate and calcium: a hypothesis. J Natl Cancer institute.
8. Organisation, W. H. (2004). Cancer: diet and physical activity's impact. WHO.
9. Sumei Chen, e. a. (2016). Dietary fibre intake and risk of breast cancer: A systematic review and meta-analysis of epidemiological studies. Oncotarget Open Access Impact Journal.

10.  van den Brandt PA, S. D. (2000). Pooled analysis of prospective cohort studies on height, weight, and breast cancer risk. Am J Epidemiol.

11.  Willet. (1999). Diet, nutrition and the prevention of cancer. Modern Nutrition in health and disease.

12.  World Health Organization. (2015). World Cancer Report 2014. Geneva, Switzerland: American Society for Nutrition.